Ngành cơ khí Việt Nam: Cạnh tranh toàn cầu là động lực phát triển

Trong bối cảnh hội nhập khu vực và quốc tế, với mục tiêu đến năm 2020 xây dựng nền tảng để sớm đưa Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại, ngành cơ khí được coi là chiến lược và là một bộ phận không tách rời của nền công nghiệp Việt Nam.

Nhằm tổng kết lại thực trạng phát triển ngành cơ khí và đưa ra định hướng, chính sách để phát triển ngành cơ khí trong thời gian tới, Bộ Công Thương mới đây đã tổ chức Hội thảo Chiến lược phát triển ngành cơ khí Việt Nam.
Sản xuất năm sau cao hơn năm trước

 Phát biểu tại Hội thảo, ông Phạm Anh Tuấn – Phó Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2014, tổng giá trị sản xuất công nghiệp toàn ngành cơ khí (bao gồm cả sản xuất trong nước và nhập khẩu) đạt 820.970 tỷ VNĐ. Trong đó, sản xuất trong nước 263.710 tỷ VNĐ.

 Về xuất khẩu, năm 2012, tỷ lệ giá trị xuất khẩu cơ khí/tổng giá trị ngành cơ khí là 242.825 tỷ VNĐ/699.570,9 tỷ VNĐ, bằng 34,71%, cao hơn mục tiêu của Chiến lược “Phát triển ngành cơ khí Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035” là 30%. Năm 2013, giá trị xuất khẩu cơ khí đạt 13,18 tỷ USD. Năm 2014, con số này tăng lên là 15,23 tỷ USD.

Đối với một số sản phẩm cơ khí cụ thể, ông Phạm Anh Tuấn cũng cho biết, sản xuất xe máy đã có những tiến bộ vượt bậc, không những thoản mãn nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu khoảng 150 nghìn xe/năm. Tỷ lệ nội địa hóa các loại xe gắn máy do trong nước sản xuất đạt khoảng 85 – 95%.

Sản xuất, lắp ráp ô tô bước đầu đã hình thành một ngành công nghiệp hỗ trợ, cung cấp một số phụ tùng cho sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước. Tổng năng lực sản xuất, lắp ráp ô tô đạt khoảng 460 nghìn xe/năm, gồm hầu hết các chủng loại xe con (công suất khoảng 200 nghìn xe/năm). Đóng góp đáng kể cho ngân sách nhà nước với bình quân khoảng 1 tỷ USD/năm, chỉ tính riêng các khoản thuế. Góp phần giải quyết việc làm cho khoảng 80 nghìn lao động trực tiếp…. Tất cả những kết quả này đã cho thấy ngành cơ khí đang trở thành một trong những ngành xuất khẩu quan trọng của cả nước.

                                                                         
Xác định cơ khí là công nghiệp nền tảng

Tuy nhiên, ông Tuấn nhận định, mặc dù các chỉ tiêu chính về sản xuất, kinh doanh của ngành cơ khí năm sau cao hơn năm trước nhưng khả năng đáp ứng nhu cầu trong nước của ngành cơ khí năm 2014 mới đạt 32,12%, thấp hơn mục tiêu của Chiến lược là đáp ứng 40 - 45% nhu cầu trong nước vào năm 2010. Bên cạnh đó, năm 2014, giá trị nhập khẩu ngành cơ khí là 26,53 tỷ USD, cao gấp gần 2 lần giá trị xuất khẩu cơ khí năm 2014 là 15,23 tỷ USD, cho thấy ngành cơ khí cần nỗ lực hơn nữa trong sản xuất kinh doanh để từng bước giảm nhập siêu.

 Trên cơ sở phân tích, đánh giá bối cảnh trong nước và quốc tế tác động đến sự phát triển của ngành cơ khí Việt Nam, ông Tuấn cho biết, Bộ Công Thương đã xác định rõ quan điểm cơ khí là ngành công nghiệp nền tảng, có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển nhanh, bền vững, nâng cao tính độc lập, tự chủ. Theo đó, ngành cơ khí cần được đảm bảo khả năng tham gia sâu, có hiệu quả của nền kinh tế vào mạng sản xuất và phân phối toàn cầu, được quan tâm và đầu tư thích đáng.

 Bộ Công Thương định hướng phát triển ngành cơ khí Việt Nam trọng tâm là cơ khí phục vụ sản xuất nông nghiệp, nông thôn, ô tô, thiết bị toàn bộ cho nhà máy điện, thiết bị điện và công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí trên cơ sở huy động hiệu quả các nguồn lực từ mọi thành phần kinh tế, trong đó chủ yếu là khu vực ngoài nhà nước. Đặc biệt, phát triển trên cơ sở sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao và công nghệ tiên tiến, lấy cạnh tranh toàn cầu là động lực phát triển.

 Bên cạnh đó, cần khai thác các lợi thế sẵn có và cơ hội quốc tế trong quá trình hội nhập. Gắn kết sản xuất cơ khí với dịch vụ, thương mại, phát triển công nghiệp hỗ trợ ngành cơ khí chủ động tham gia sâu vào chuỗi giá trị, sản xuất công nghiệp thế giới.

Chú trọng phát triển một số chuyên ngành, lĩnh vực cơ khí lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh quốc gia. Đồng thời, phát triển ngành cơ khí Việt Nam trên cơ sở tăng trưởng xanh, bền vững và bảo vệ môi trường.